مطالعات زمین شناسی، کانی سازی و ژئوشیمی با نگرشی ویژه بر کاربردهای صنعتی ذخایر خاک رس منطقه غرب چشمه خوری، بیرجند

چکیده منطقه مورد مطالعه چشمه خوری(غرب چشمه خوری) در استان خراسان جنوبی و در 120 کیلومتری شمال غرب شهرستان بیرجند واقع شده و از نظر تقسیمات زمین شناسی و ساختاری جزو بلوک لوت است. واحدهای سنگی منطقه شامل انواع سنگهای آتشفشانی (هورنبلندآندزیت، بیوتیت هورنبلند آندزیت، هورنبلند بیوتیت آندزیت و بیوتیت آندزیت) و نیمه عمیق (هورنبلند مونزودیوریت پورفیری) می باشد. این واحدها توسط آلتراسیون های آرژیلیک، پروپیلیتیک و سرسیتیک تحت تاثیر قرار گرفته اند. آلتراسیون پروپیلیتیک بیشترین گسترش را در منطقه دارد. این آلتراسیون واحدهای آتشفشانی و نیمه عمیق را تحت تاثیر قرار داده است. آلتراسیون آرژیلیک در قسمتهای مرکزی منطقه قرار دارد و واحدهای آتشفشانی و نیمه عمیق را تحت تاثیر قرار داده است. آلتراسیون سرسیتیک نیز گسترش کمی در منطقه دارد و واحد نیمه عمیق (هورنبلند مونزودیوریت پورفیری) را تحت تاثیر قرار داده است. کانی سازی به دو صورت غیرفلزی و فلزی در منطقه مشاهده می شود. در ارتباط با کانی سازی غیرفلزی باید گفت آلتراسیون آرژیلیک شدید واحدهای سنگی هورنبلند مونزودیوریت پورفیری و هورنبلند بیوتیت آندزیت را تحت تاثیر قرار داده و ذخیره کائولن را بوجود آورده است. کانی سازی فلزی نیز در واحد سنگی هورنبلند مونزودیوریت پورفیری ، در زون آلتراسیون آرژیلیک شدید و سرسیتیک به صورت پیریت قابل مشاهده است. با افزایش عمق میزان پیریت از 2درصد به 4 تا 5 درصد افزایش می یابد. این نوع کانی سازی نسبت به کانی سازی غیر فلزی کمتر در منطقه مشاهده شده است. کانی سازی فلزی در واحد نیمه عمیق منطقه قابل مشاهده است. کانی سازی سولفیدی نیز در زون آرژیلیکی شدید به 5- 3 درصد و در بعضی موارد به 10 درصد هم می رسد. حدود 40 درصد کانی های سولفیدی به اکسیدهای آهن ثانویه مانند هماتیت و گوتیت تبدیل شده اند. اکتشافات ژئوشیمیایی به روش رسوبات آبراهه ای ناهنجاری عناصر مس، روی و سرب را در منطقه نشان می دهد. در اکتشافات ژئوشیمیایی به روش خرده سنگی دامنه تغییرات عناصر به شرح زیر است: مس 2 تا 161 گرم در تن ، سرب 12 تا 53 گرم در تن و روی 5 تا 94 گرم در تن که بیشترین ناهنجاری مربوط به عنصر مس می باشد که در واحد هورنبلند مونزو دیوریت پورفیری و با آلتراسیون آرژیلیک شدید دیده می شود.